Κάτω από τον απολιθωμένο μονόφθαλμο γίγαντα απού στα πόδια ντου κοιμάται ανέγνοιαστο*, το λιμάνι του Σταυρού, αγκαλιασμένο με στοργή από τη στεργιά και την πλούσια από άμμο, παραλία.

Η στεριά απού ‘ναι αριστερά από την είσοδό ντου είναι η περιοχή του Τηγανιού. Σύμφωνα με τσοι πληροφορίες που κι αυτές έρχονται από τα παλιά και φτάξανε κι εκείνες ως έμενα, από στόμα σε στόμα, από το Τηγάνι εκόβανε καντονάδες (φ.71) με τσ’ οποίες εχτίσανε τα τείχη των Χανίων (Ντάμπια). Τσοι δύο ιστορίες που θα γράψω παρακάτω τσ’ οφείλω στον Καμπιρίδη Αντώνιο (φωτ. 125 TODO) και τσοι γράφω όπως εκείνος μου τσοι διηγήθηκε. Ακόμη δεν γνωρίζω αν επιβεβαιώνονται ιστορικά από ποθές.

Ήτανε δύο αδέρφια μηχανικοί, ήτανε σκλάβοι τω Τούρκω. Είχανε ούλα τα προνόμια, από τσοι Τούρκους, εκτός από την Ελευθερία ντωνε. Εκείνοι είχανε την ευθύνη για τη κατασκευή τση ντάμπιας, ο ένας από το Κουμ Καπί κι ο άλλος από το Τοπανά. Οι καντονάδες που εχρησιμοποιούσανε, τσοι φέρνανε από το Τηγάνι.

Σε 19 χρόνια το έργο ετελείωσε και συναντηθήκανε. Δεν εγνώρισε όμως, όπως λέγεται, ο ένας τον άλλο ύστερα από τόσα χρόνια που είχανε να ιδωθούνε.

Ακόμη μια δεύτερη ιστορία… Κάποιος εφόρτωσε τρία καράβια καντονάδες από το Τηγάνι του Σταυρού για την Κωνσταντινούπολη. Τα δύο απ’ αυτά εναυαγήσανε στη πορεία, κι απόφταξε το ένα μόνο. Από το ένα αυτό έβγαλε ο καραβοκύρης την αξία των δύο καραβιών που εναυαγήσανε και είχε, όπως λέγεται, και κέρδος.

Αυτά τα ολίγα για το Τηγάνι του Σταυρού από τσοι διηγήσεις στσοι καφενέδες. Ύστερα από τη σύντομη αναφορά τουτηνά για τη περιοχή του Τηγανιού ήρθε η γι’ ώρα για ν’ αναφερθούμε σε ολόκληρη τη περιοχή του Σταυρού απού τα σύνορα τση είναι δυτικά από το Πηγάδι του Μπαλωμένου σχεδόν, ως και το λιμάνι του Σταυρού όπως χαρακτηριστικά ήλεγε κάποτε ένας Ιερομόναχος τσ’ Αγίας Τριάδας.